Brazil là quốc gia sản xuất cà phê lớn nhất thế giới và nắm giữ ngôi vương về sản xuất cà phê Arabica mấy chục năm qua. Tuy nhiên, khi biến đổi khí hậu ảnh hưởng ngày một rõ rệt khiến việc trồng arabica ngày càng khó khăn, thì một bộ phận nông dân đang chuyển sang robusta, loại hạt đậm, đắng hơn nhưng chịu nhiệt tốt và kháng bệnh mạnh hơn.
Các vùng trồng cà phê truyền thống của Brazil — vốn tập trung vào arabica — thời gian qua liên tục hứng chịu tình trạng hạn hán gay gắt, xảy ra thường xuyên cùng nhiệt độ tăng cao. Arabica vẫn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, nhưng tốc độ tăng trưởng của robusta đang vượt xa: sản lượng robusta tăng hơn 81% trong 10 năm qua, theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA).
Theo ông Fernando Maximiliano, Giám đốc Phân tích Thị trường Cà phê tại StoneX, robusta mang lại cơ hội để Brazil duy trì vị thế nhà cung cấp cà phê lớn nhất thế giới trong bối cảnh tác động của khí hậu ngày càng khắc nghiệt.
“Không phải do nhu cầu của thị trường khiến sản lượng robusta tăng lên, mà thực tế biến đổi khí hậu đã gây ra những thiệt hạn nặng nề cho việc canh tác cà phê arabica mới là yếu tố kích thích robusta phát triển ở Brazil”
Ba năm gần đây, sản lượng arabica của Brazil chỉ tăng khoảng 2–2,5% mỗi năm, trong khi robusta tăng gần 4,8%. Riêng niên vụ năm nay, robusta tăng gần 22%, đánh dấu mùa thu hoạch kỷ lục, theo StoneX.
Tại những khu vực quá nóng để có thể trồng arabica, nông dân Brazil đang tìm cách chuyển đổi và mở rộng diện tích trồng robusta. Một trong các kỹ thuật là trồng cà phê dưới tán cây bản địa để giữ ẩm và tránh thoái hóa đất.
“Nhờ đó cây vẫn giữ năng suất, độ ẩm duy trì tốt và đất không bị xuống cấp nhanh” ông Jonatas Machado, Giám đốc thương mại của Café Apuí — nhà sản xuất robusta theo mô hình nông – lâm kết hợp tại Amazon — cho biết.
Robusta, ngôi sao đang lên
Việt Nam hiện là nhà sản xuất robusta lớn nhất thế giới, nhưng Brazil đang từng ngày bám sát và thậm chí trong tương lai không xa có thể vượt qua nhờ chuỗi cung ứng được tổ chức tốt, theo các chuyên gia tại Rabobank.
Robusta chứa hàm lượng caffeine cao hơn và vị đậm đà hơn arabica. Tuy nhiên, thế hệ người tiêu dùng trẻ hiện nay ít quan tâm đến giống cà phê hay mức độ rang, thay vào đó ưa thích các lựa chọn cá nhân hóa – thêm sữa, kem, siro – khiến hương vị gốc của hạt bị che lấp.
Nếu giá cà phê tiếp tục tăng, người tiêu dùng cũng có thể chuyển sang robusta vì mức giá dễ chịu hơn.
Tại châu Âu, chênh lệch giá robusta – arabica có thể mở rộng hơn trong vài năm tới. Một đạo luật mới yêu cầu sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu phải chứng minh không xuất phát từ đất mới bị phá rừng, nhưng cà phê hòa tan — vốn chủ yếu dùng robusta — được miễn trừ. Điều này có thể đẩy nhu cầu robusta tăng mạnh, theo Rabobank.
EU hiện là thị trường tiêu thụ cà phê hòa tan lớn nhất, chiếm gần 50% doanh thu toàn cầu, theo Grand View Research.
Dù robusta thường rẻ hơn arabica, giá của nó thời gian qua lại lên mức kỷ lục.
